Olga Begon và Mùa hè rớt

Ai đã ở nước Nga (và cả ở các nước châu Âu và Bắc Mỹ) hẳn không thể quên những ngày nửa cuối tháng Chín, đầu tháng Mười. Đã chớm vào thu. Bên ngoài cửa sổ là mờ mịt khí ẩm, là sương mù, là gió và mưa… Những chiếc lá trên cây lác đác màu đỏ, màu vàng chen lẫn với màu xanh run rẩy trong những cơn mưa lạnh buốt. Lòng người chợt chùng xuống và một nỗi buồn không tên lan toả xâm chiếm tâm hồn: Đã hết những ngày rực rỡ, tràn đầy nắng đẹp, thu đã về não lòng và sau đó là đông, mùa cuối cùng của năm, đầy buốt giá…

Thế nhưng, trong khung cảnh não nề vô vọng đó chợt bừng lên một khoảng thời gian ngập tràn ánh nắng, tuôn chảy bao la tự trên trời cao rơi xuống. Nắng không ngùn ngụt, rừng rực, chói chang và mãnh liệt như nắng mùa hè. Nó đủ ấm, đầy hương vị, lung linh và đầy gợi cảm khiến con người tiếc nhớ đến mùa hè đã qua và có cảm giác mong manh trước cái ngắn ngủi đẹp ngất ngây mà trời đất ban tặng để tan vào trong mênh mông của của cái huyền diệu và đầy trắc ẩn của đời người.

Những ngày ngắn ngủi đó người Nga gọi là "Бабье Лето."

Một nhà thơ nhạy cảm và đầy ám ảnh như Olga Berggoltz không thể bỏ qua quãng thời gian tuyệt vời đó trong thơ mình. Bà viết bài thơ này lúc tròn 50 tuổi và đã trải qua bao cay đắng, trầm luân của cuộc đời. Tuy nhiên, khác với các nhà thơ khác, nữ thi sĩ không chỉ vẽ lại sắc màu, mùi vị và hồn thái của Бабье Лето mà qua đó bà thể hiện cả một quãng đời đặc biệt của người đàn bà với cụm từ chỉ nghe thôi đã thấy rạo rực: Tuổi hồi xuân. Đó là lúc tưởng như người phụ nữ đã giã từ môi hồng, mắt biếc long lanh để se lòng với vết chân chim trên khoé mắt và ánh tóc ngả màu trên thái dương. Đó là lúc tưởng như người đàn bà đã không dám chân trần ra phố hãnh diện như vừa mới đây. Đó là lúc tưởng như chị đã âm thầm chuẩn bị hành trang ẩn náu cho mình trong ngày sắp tới. Nhưng đột nhiên Бабье Лето xuất hiện. Chị hồi xuân. Mắt chị lại long lanh, má chị lại bừng đỏ… Ngọn lửa tưởng chừng đã lắt lẻo hiu hắt trong nàng lại ấm áp an toả.

Người đàn bà như “Бабье Лето”. Chị đã đi qua mọi miền khao khát và mãnh liệt của tuổi trẻ-mùa hè, nếm trải hạnh phúc, đắng cay, yêu thương, hờn giận…Như thiên nhiên đã tụ lại trong đất trời trong cây trái sau màu hè, ở chị có quả chín đượm vị ngon thơm, cánh hoa rực màu và đậm mùi hương. Ở chị có cái độ lắng của chiều sâu thăm thẳm khiến cánh đàn ông ngợp chìm trong đó nhưng không hốt hoảng mà trái lại chỉ muốn khám phá đến tận cùng.

Và trong cái sâu thẳm của trải nghiệm cuộc đời, người đàn bà cũng biết cái hữu hạn của Бабье Лето-Tuổi hồi xuân. Chị hiểu mình như ngọn lửa sẽ không còn cháy lâu được nữa, như bông hoa cuối mùa “sặc sỡ đến lo âu”. Cái bâng khuâng pha chút luyến tiếc, lo âu là có thật đến mức có khi người đàn bà hoảng hốt kêu lên với đất trời về những gì đã mất và những gì sẽ mất. Nhưng rồi, như một người thấm hiểu quy luật cuộc đời, sau giây phút “bùng lên đầy thảng thốt” đó chị bình thản chấp nhận “quy luật muôn đời”.

Chắc chắn nhà thơ Bằng Việt đã được tắm mình trong Бабье Лето và đặc biệt đã hoá thân vào “người đàn bà hồi xuân” trong bài thơ của Olga Berggoltz thì mới có thể chuyển dịch bài thơ tuyệt vời như thế. Từ tên gọi đầy xuất thần của bài thơ "Mùa hè rớt" đến giọng điệu tự sự, nhẹ nhàng mà sâu lắng, pha chút ngậm ngùi luyến tiếc, bản dịch của ông vượt quá sức mong đợi và có thể nói là đầy sáng tạo. Olga Berggoltz có thể nói là đã “hồi xuân” trong bản dịch của ông. Chẳng thế mà bao nhiêu thế hệ đã chép tay bản dịch bài thơ đến mức khó có thể biết đâu là bản dịch gốc.

Có ai đó từng nói không cần thơ, thơ là nhảm nhí. Không. Có tâm hồn là có thơ. Vấn đề là phải thơ thật sự. Бабье Лето của Olga Berggoltz và bản dịch Mùa hè rớt của dịch giả Bằng Việt là loại thơ như thế.

Bằng Việt (dịch)

Có một mùa trong ánh sáng diệu kỳ,
Sắc nắng êm ru, màu trời không chói,
Mùa hè rớt cho những người yếu đuối,
Cứ ngỡ ngàng như lúc mới vào xuân.

Trên má mơ hồ tơ nhện bay giăng,
Se sẽ như không, nhẹ nhàng, phơ phất...
Lanh lảnh bầy chim bay đi muộn nhất,
Hoa cuối mùa sặc sỡ đến lo âu.

Những trận mưa rào đã tắt từ lâu,
Tất cả thấm trên cánh đồng lặng sẫm,
Hạnh phúc ít hơn mắt nhìn say đắm,
Ghen tuông dù chua chát...cũng thưa hơn.

Ôi cái mùa độ lượng rất thân thương,
Ta tiếp nhận vì người sâu sắc quá,
Nhưng ta nhớ, trời ơi, ta vẫn nhớ,
Tình yêu đâu? Rừng lặng... bóng sao im

Sao ơi sao, sao sắp rụng vào đêm,
Ta biết lắm thời gian đang tiễn biệt,
Nhưng mãi đến bây giờ ta mới biết
Yêu thương, giận hờn, tha thứ, chia li...

Nguyên bản:

Бабье лето

Есть время природы особого света,
неяркого солнца, нежнейшего зноя.
Оно называется
бабье лето
и в прелести спорит с самою весною.

Уже на лицо осторожно садится
летучая, легкая паутина...
Как звонко поют запоздалые птицы!
Как пышно и грозно пылают куртины!

Давно отгремели могучие ливни,
все отдано тихой и темною нивой...
Все чаще от взгляда бываю счастливой,
все реже и горше бываю ревнивой.

О мудрость щедрейшего бабьего лета,
с отрадой тебя принимаю... И все же,
любовь моя, где ты, аукнемся, где ты?
А рощи безмолвны, а звезды все строже...

Вот видишь—проходит пора звездопада,
и, кажется, время навек разлучаться...
...А я лишь теперь понимаю, как надо
любить, и жалеть, и прощать, и прощаться.

Olga Begon

Thời đi học

Olga Begon và Mùa hè rớt

0 nhận xét:

Đăng nhận xét

Tâm linh và sức khỏe

Tìm kiếm

Bài đọc nhiều nhất

Danh mục

Bài viết

Người theo dõi

Tổng số lượt xem