Khi Achan Chah
nói: “ Chẳng có gì cả”, là ông ngụ ý điều
gì?
Thực ra ngôn từ vốn hữu dụng, nhưng cũng
vô dụng. Hữu dụng khi nhờ nó mà con người hiểu được ý nhau. Nhưng cũng vì nó,
mà con người hiểu lầm ý nhau. Bởi, ngôn từ chỉ là công cụ. Mà khi đã là công cụ
thì luôn có điểm chưa hoàn thiện: Công cụ luôn chết, trong khi ý nghĩ là sống động.
“Chẳng có gì cả” là một mệnh đề, một câu cảm
thán, hay cũng là một công án trong Thiền.
Này nhé, một đoá hoa vừa nở, rồi mai lại
tàn. Rồi ngày mai lại có đoá hoa khác nở, rồi lại tàn. Ngày hôm nay trời nắng,
ngày mai mưa, ngày kia gió bão, rồi lại nắng, mưa... Không gian và thời gian
cũng thế. Tất cả trời đất cũng thế. Đêm rồi lại sáng, sáng rồi lại đêm. Năm hết,
Tết đến, rồi lại năm mới Tết tới, cứ tiếp tục mãi. Khi còn ở trái đât này, con
người tất sẽ bị chi phối bởi các quy luật của vũ trụ, của trời đất mà ta chẳng
thể nào níu giữ hay nắm bắt được.
“Chẳng có gì cả”, con người cũng thế thôi.
Sinh, già, bệnh, chết rồi lại tái sinh vào thân khác, rồi lại già nua, bệnh tật,
và chết đi. Tất cả cứ nối theo nhau, theo quy luật muôn đời, làm gì có cái gì
khác trong vòng xoay luân hồi sinh tử?
Vậy có cái gì còn lại? Bạn bảo: “chỉ có
Tình Yêu là bất tử”. Phải vậy không?
Ồ, Tình Yêu là cái gì vậy mà nó có thể bất
tử chứ? Xem nhé, nếu nói đến tình yêu đôi lứa, giữa một đối tượng với một đối
tượng. Chủ thể với chủ thể. Tình yêu đôi lứa cũng mai một theo thời gian, bạn
không thấy sao? Khi đối tượng thay đổi, bề ngoài thay đổi, người kia không còn
yêu bạn ‘của cái ngày xưa ấy’ thì tình yêu hết vĩnh cửu. Họ lại tìm một vẻ đẹp
khác ở một con người khác để bắt đầu một tình yêu mới. Tình mẹ con dài lâu hơn.
Thế nhưng, khi mẹ qua đời, có yêu mẹ đến mấy rồi thì tình yêu ấy cũng nguôi
ngoai theo tháng ngày. Để mà thấy, khi vẫn còn chủ thể và khách thể, tất sẽ
theo quy luật vô thường của cuộc sống: Thành, Trụ, Hoại, Diệt, cuối cùng cũng vẫn
là Không – “Chẳng có gì cả”. Chỉ khi nào Tình Yêu đạt đến trạng thái cao nhất, không còn đối tượng yêu và chủ thể yêu thì lúc đó TY mới thực sự là vĩnh cửu, nó sẽ hoà chung vào sự bao la của trời đất, vào TY chung của cả nhân loại.
Người học Thiền nhìn xa hơn thì thấy rõ
hơn các quy luật nên không bám víu vào cái gì, từ thân xác chính mình, các cảm
thọ của 6 giác quan. Khi vẫn còn nương tựa thì tâm còn dao động lắm. Vẫn là ‘có
gì đó’ thì vẫn còn muốn nắm giữ, muốn ‘để yên’, hay cả khi muốn ‘tốt đẹp hơn’.
Tất cả các mong ước hay ý muốn đều bao hàm chữ ‘tham’ trong đó. Khi không có được
nó thì ‘khổ’ sẽ tới. Khi có được nó, ‘khổ’
cũng sẽ tới vì ta muốn ‘nó’ mãi mãi là của ta, bên ta. Và khi Khổ tới thì mọi sự
tới: Ta mất bình an, đánh mất cuộc sống đang từng giờ hiển diện nơi ta.
“Chẳng có gì cả”, cũng chính là Không,
nhưng là Tính Không của vạn vật, trong ấy lại có tất cả. Vì có cái này nên cái
kia sinh ra. Vì cái này không có nên cái kia cũng không xảy ra... Từ Không mà
Có, và cũng từ Có nên Không. Hãy sống chậm và suy ngẫm từng giây phút kỳ diệu của
cuộc sống, ta sẽ thấy ra: Thấy sự trí tuệ trong cái ngu ngơ của Lão Tử, cái
minh triết của Trang Tử, cái uy nghiêm của Khổng Tử...
Khổ, Vô Thường, Không, và Vô Ngã, chính là
những gì nhà Phật nói đến, không cao siêu hay xa xôi. Ba vấn đề đầu tiên ta đã đề
cập, cái cuối cùng chính là cái TÔI hay cái NGÃ mà ta mang theo nuôi nấng nó,
cho nó có hình hài, có hỉ nộ ái ố. Rồi đến một ngày ta cũng lại thấy ra hoá ra
TA không phải là cái TÔI đó. Sự ảo tưởng về nó sụp đổ như ngôi nhà không nóc.
Ta vô hình trong chính ta, trong thân này hiện hữu...Ngay chính đó ta hiểu ra một
điều đơn giản mà cả đời ta khốn khổ đi
tìm, cuộn tròn chỉ trong một câu ngắn ngủi của Achan Chah: “Chẳng có gì cả”. Ngay khi đó ta buông tất cả tìm cầu để trở lại.
Lời nói cũng vô nghĩa. Không nói cũng vô
cùng. Nói ra thì cũng chỉ vậy thôi. Vì thế nên đức Phật mới dậy: “Sandithiko, Akaliko, Ehipassiko, Opanayiko,
Pacatam Veditabo Vinuhiti” nghĩa là: Trở
lại để thấy, thấy ngay lập tức, tại đây, bây giờ (phi thời gian/không gian), và
chỉ tự mình chứng ngộ.
Một ngày mới lại đến, chúc cho tâm bạn
luôn bình an trong từng giây phút.
Nice week end!
BH. 25/11/2015
0 nhận xét:
Đăng nhận xét